Τρίτη 23 Οκτωβρίου 2012

FAURE-PAVANE


Gabriel Fauré (1845-1924): Παβάνα σε φα-δίεση-ελάσσονα, opus 50


Ο γάλλος συνθέτης, οργανίστας και εξαίρετος παιδαγωγός Gabriel Fauré έγραψε την Παβάνα σε φα-δίεση-ελάσσονα, opus 50 το καλοκαίρι του 1887 για μια μικρή ορχήστρα, στο Le Vesinet, με την προοπτική να παρουσιασθεί σε μια σειρά θερινών συναυλιών, υπό τον Jules Danbe. Η αρχική εκδοχή της Παβάνας γράφτηκε για πιάνο το 1880.   Ο συνθέτης Sir Adrian Boult ακούγωντας τον ίδιο τον Faure να την ερμηνεύει στο πιάνο δήλωσε ότι: “the composer's sprightly tempo emphasised that the Pavane was not a piece of German romanticism, and that the text later added was clearly a piece of light-hearted chaffing between the dancers".
Η υπόσταση του έργου έμελλε να αναθεωρηθεί εκ βάθρων αμέσως μόλις περατώθηκε, καθ’ ότι ο Fauré, επιθυμώντας να το αφιερώσει στην καλλιτεχνική του προστάτιδα, κόμισσα Greffulhe, αισθάνθηκε την ανάγκη να προσθέσει σε αυτό χορωδιακές φωνές (βασιζόμενος σε στίχους του συμβολιστή ποιητή Robert de Montesquiou-Fezensac) και να το μετουσιώσει σε μουσική μπαλέτου. Με αυτόν τον τρόπο, λοιπόν, η Παβάνα προσέλαβε τρεις διαφορετικές μορφές: η πρωτογενής ορχηστρική της εκδοχή εκτελέσθηκε για πρώτη φορά στις 25 Νοεμβρίου του 1888 στο Παρίσι, στη σειρά κοντσέρτων Lamoureux υπό τη διεύθυνση του Charles Lamoureux. Με την προαιρετική προσθήκη της χορωδίας η ίδια σύνθεση παρουσιάσθηκε τρεις μέρες αργότερα σε άλλη συναυλία στην στη Societe Nationale de Musique, ενώ η παρθενική παράσταση του έργου εν είδει “χορογραφικού θεάματος” έλαβε χώραν το 1891 στους κήπους της Eλισάβετ κοντέσας του Greffulhe, στο Bois de Boulogne. Η επιτυχία του έργου από την αρχή ήταν μεγάλη. Το 1917 εντάχθηκε στο ρεπερτόριο των Ρώσικων Μπαλέτων του  Sergei Diaghilev. Η χορωδία τραγουδά ένα ποίημα του Robert comte de Montesquiou-Fezensac (1855-1921).

 Το ποίημα στο πρωτότυπο:
C'est Lindor! c'est Tircis ! et c'est tous nos vainqueurs !
Cest Myrtil! c'est Lydé ! Les reines de nos coeurs !
Comme ils sont provocants! Comme ils sont fiers toujours !
Comme on ose règner sur nos sorts et nos jours!
Faites attention! Observez la mesure !
Ô la mortelle injure!
La cadence est moins lente! Et la chute plus sûre !
Nous rabattrons bien leur caquets!
Nous serons bientôt leurs laquais!
Qu'ils sont laids! Chers minois !
Qu'ils sont fols! Airs coquets !
Et c'est toujours de même, et c'est ainsi toujours!
On s'adore! on se hait ! On maudit ses amours !
Adieu Myrtil! Eglé ! Chloé ! démons moqueurs!
Adieu donc et bons jours aux tyrans de nos coeurs!
Et bons jours!

Και η μετάφραση του στα αγγλικά:

 It's Lindor! It's Tircis! and all our vanquishers!
It's Myrtil! It's Lydia! The queens of our hearts!
How they provoke us! How they are always so proud!
How they dare to control our destinies and our days!
Pay attention! Observe the beat!
O the mortal injury!
The cadence is slower! The fall more certain!
We shall beat back their cackles!
We will soon be their stooges!
They are so ugly! Such darling little faces!
They are so foolish! Such coquettish airs!
And it's always the same, and so it shall always be!
We love them! We hate them! We speak ill of their loves!
Farewell, Myrtil! Egle! Chloe! mocking demons!
So it is farewell and good day to the tyrants of our hearts!
And good day!


Η μουσική της Παβάνας, και ειδικότερα της βασικής θεματικής της ιδέας, διέπεται από ελαφρώς μελαγχολικό λυρισμό και κομψότητα. Η απλή αυτή ιδέα παρουσιάζεται αρχικά από ξύλινα πνευστά κατά τρόπον σολιστικό, όπως και το μεσαίο τμήμα της τριμερούς δομής της, ενώ κατά την ταυτόσημη επαναφορά της έγχορδα και πνευστά αντιπαρατίθενται πλέον σε πιο συμπαγείς ομάδες. Η δεύτερη ενότητα του κομματιού βασίζεται σε ένα εμφαντικό αλλά λιγότερο χαρακτηριστικό μελωδικό μοτίβο των εγχόρδων, το οποίο μάλιστα εξυφαίνεται σταθερά από τις βιόλες σε μιαν αλυσιδωτή διαδοχή νέων τονικών περιοχών, έως ότου οδηγήσει στην ενορχηστρωτικά εμπλουτισμένη ανάκληση του δεύτερου και κατόπιν του τρίτου δομικού τμήματος της αρχικής ενότητος. Το μικρό αυτό έργο ολοκληρώνεται τελικά με νέα παραλλάγματα αλλά και ρευστοποίηση της βασικής του ιδέας, στο πλαίσιο μιας – ιδιαιτέρως εκλεπτυσμένης από αρμονικής πλευράς – επιπρόσθετης κατακλείδας.
Μιλώντας γενικά η Παβάνα / pavane, pavan, paven, pavin, pavian, pavine, ή pavyn, στα ιταλικά: pavana, padovana και στα γερμανικά paduana / είναι ένας ιταλικής καταγωγής αναγεννησιακός, μεγαλόπρεπος, αυλικός, βηματιστός χορός σε δίσημο χρόνο. Αντικατέστησε το Basse Danse. Η φόρμα της είναι τμηματική και ακολουθεί το πρότυπο: A, A1, B, B1, C, C1. Ο χορός μερικές φορές αναφέρεται και ως Padovana, κάτι που μας κάνει να υποθέσουμε ότι έλκει την καταγωγή του από την Padua. Η ονομασία του χορού μπορεί να ετυμολογηθεί επίσης και από την ισπανική λέξη pavo που σημαίνει παγώνι. Στα μέσα του 16ου αι. στην Ιταλία ο χορός παραχωρεί τη θέση του στο Passamezzo, αναβιώνει όμως στους Άγγλους συνθέτες Byrd, Dowland, Bull και Philips, οι οποίοι την ζευγάρωναν σε μια σουίτα με την Galliard (το Saltarello ζευγαρώνει επίσης με την Pavane). Συνθέτες του 19ου και 20ου αι. έγραψαν παβάνες, μερικές από τις οποίες έγιναν πολύ δημοφιλείς. Οι πιο γνωστές:

  • η κλασική Pavane (1887) του Gabriel Fauré,
  • η Pavane pour une infante défunte (1899) του Maurice Ravel (με την οποία ασχοληθήκαμε σε προηγούμενη ανάρτηση),
  • το Passepied από την Suite bergamasque του Debussy και
  • η παβάνα Job (1927-30, από την χορευτική μάσκα σε 9 σκηνές κι έναν επίλογο) του Vaughan Wiiliams.



Η Élisabeth, Countess Greffulhe  (11 Ιουλίου 1860 – 21 Αυγούστου 1952), στην οποία αφιερώθηκε η Παβάνα  ήταν μια καλλονή που κυριαρχούσε στα Παριζιάνικα σαλόνια του Faubourg Saint-Germain. Γεννήθηκε στο Παρίσι και ήταν κόρη του Joseph de Riquet de Caraman, 18th πρίγκιπα του Chimay και της Marie de Montesquiou-Fezensac. H κοντέσσα ήρθε σε επαφή με την αφρόκρεμα της παρισινής κοινωνίας, μέσω του διάσημου εξαδέλφου της, Robert de Montesquiou. Τους ένωνε ένας ανεκπλήρωτος έρωτας από την μεριά της. Εκείνος περιέγραφε τα μάτια της σαν "black fireflies". Το χρώμα των ματιών της ήταν μοναδικό και η Mina Curtiss  λέει γι’αυτό: "the dark purple brown-tinged petals of a rarely seen pansy."
Παντρεύτηκε τον Henri, Count Greffulhe γόνο μιας Βελγικής οικογένειας τραπεζιτών στις 28 Σεπτεμβρίου του 1881, με τον οποίο απέκτησε μόνο μια κόρη. " The Comtesse Greffulhe is always beautiful and always elsewhere. But it would be a mistake to think that her life was merely the pursuit of pleasure (...) not only is she beautiful, but she is a lady. Prefering the privacy of her own house in the rue d'Astorg and at Bois-Boudran in the country, the Comtesse Greffulhe never dined out except at the British Embassy. When Edward VII came to Paris, he dined informally at her house. After a restricted youth (...) she set herself to attracting musicians, scholars, physicists, chemists, doctors."
Η κοντέσσα βοήθησε σημαντικά καλλιτέχνες όπως o James Whistler, o Auguste Rodin, o Antonio de la Gandara, o Gustave Moreau κα. Θεωρείται ότι αποτέλεσε την έμπνευση για τον χαρακτήρα της δούκισσας ντε Γκερμάντ, στο μυθυστόρημα του Μαρσέλ Προύστ, “Αναζητώντας τον Χαμένο Χρόνο”. Η Μεριά του Γκερμάντ είναι η τρίτη ενότητα του Αναζητώντας τον Χαμένο Χρόνο. Ξεκινάει με τον έρωτα του αφηγητή για τη γειτόνισσά του στο Παρίσι, τη δούκισσα Ντε Γκερμάντ. Η δούκισσα, ένα από τα σημαντικότερα πρόσωπα της Αναζήτησης, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της συγγραφικής «μεθόδου» του Προυστ. Τα πρόσωπα που τον ενδιαφέρουν είναι τα πρόσωπα που σε κάνουν να ονειρεύεσαι. Από τις πιο γοητευτικές σελίδες του γάλλου συγγραφέα είναι οι ονειροπολήσεις του αφηγητή γι' αυτή τη μυθική ηρωίδα. Πέθανε τον Αύγουστο του 1952 στην Λωζάνη. 

“The historian made a low bow, as I did too, and since he seemed to suppose that some friendly remark ought to follow this salute, his eyes brightened and he was preparing to open his mouth  when he was chilled by the demeanour of Mme de Guermantes, who had taken advantage of the independence of her torso to throw it forward with an exaggerated politeness and bring it nearly back to a position of rest without letting face or eyes appear to have noticed that anyone was standing before them; after breathing a little sigh she contented herself with manifesting the nullity of the impression that had been made on her by the sight of the historian and myself by performing certain movements of her nostrils with a precision that testified to the absolute inertia of her unoccupied attention”. (III,267)
“And it was true that  the Duchess was bored by other women, if their princely rank did not give them an exceptional interest”. (III,277)
“Moreover the type of mind illustrated by Mérimée and Meilhac and Halévy, which was also hers, led her, by contrast with the verbal sentimentality of an earlier generation, to a style of conversation that rejects everything to do with fine language and the expression of lofty things, so that she made it a sort of point of good breeding when she was with a poet or a musician to talk only of the food that they were eating or the game of cards to which they would afterwards sit down….And presently the luncheon came to an end and the party broke up, without a word having been said about poetry which they nevertheless all admired but to which, by a reserve analogous to that of which Swann had given me a foretaste, no one referred. This reserve was simply a matter of good form”. (III,278)
“Mme de Guermantes formed a smile by contacting the corners of her mouth as though she were biting her veil”. (III,281)
“Mme de Guermantes emitted a sort of raucous noise which meant that she was laughing for form’s sake”. (III,282)
“Mme de Guermantes muttered something in M. d’Argencourt’s ear which I could not catch but which must have referred to Bloch’s religion, for there flitted at that moment over the face of the Duchess that expression to which one’s fear of being noticed by the person one is speaking of gives a certain hesitancy and falseness mixed with the inquisitive, malicious amusement inspired by a human group to which one feels oneself to be fundamentally alien”. (III,333)


Αναρτήθηκε από στις Δεν υπάρχουν σχόλια:
Ετικέτες
Εγγραφή σε: Αναρτήσεις (Atom)