ΝΤΑΝΙΕΛ ΜΠΑΡΕΝΜΠΟΙΜ
ΗΧΟΣ ΚΑΙ ΣΚΕΨΗ
[....] "Ο μοναδικός και πραγματικά ακριβής και αντικειμενικός ορισμός για τη μουσική, κατά τη γνώμη μου, είναι εκείνος του Φερούτσιο Μπουζόνι, του μεγάλου Ιταλού πιανίστα και συνθέτη, ο οποίος είπε ότι η μουσική είναι αέρας με ήχο. Ας εξετάσουμε πρώτα το φυσικό φαινόμενο που μας επιτρέπει να έχουμε την εμπειρία ενός μουσικού κομματιού: τον ήχο. Εδώ ερχόμαστε αντιμέτωποι με μια από τις μεγάλες δυσκολίες να ορίσουμε την μουσική: η μουσική εκφράζεται μέσω του ήχου, αλλά ο ήχος αυτός καθεαυτόν δεν είναι ακόμη μουσική -είναι απλώς το μέσο που μεταβιβάζει το μήνυμα ή το περιεχόμενο της μουσικής.......Ο ήχος είναι μια φυσική πραγματικότητα, την οποία μπορούμε και πρέπει να την παρατηρήσουμε αντικειμενικά. Και σ’αυτό το σημείο συνειδητοποιούμε ότι εξαφανίζεται αμέσως μόλις σταματήσει. Είναι εφήμερος. Ο ήχος δεν παραμένει σ’ετούτο τον κόσμο, σβήνει μέσα στην σιωπή. Ο ήχος δεν είναι κάτι ανεξάρτητο -δεν υπάρχει από μόνος του, αλλά έχει μια διαρκή, σταθερή και αναπόφευκτη σχέση με τη σιωπή. Με αυτή την έννοια, η πρώτη νότα δεν είναι η αρχή. Βγαίνει μέσα από την σιωπή που υπάρχει πριν από αυτή. Αν παρατηρήσουμε προσεκτικά, αντιλαμβανόμαστε ότι η σχέση μεταξύ ήχου και σιωπής είναι ισοδύναμη με τη σχέση μεταξύ ενός φυσικού αντικειμένου και της βαρύτητας. Κατ’αναλογία, ο ήχος, αν δεν υποστηριχθεί, οδηγείται στη σιωπή. Κάθε μεμονωμένη νότα έχει μια διάρκεια ζωής, και αυτή είναι πεπερασμένη. Οι όροι που χρησιμοποιούνται είναι σαφείς: η νότα πεθαίνει. Και εδω θα μπορούσαμε να έχουμε την πρώτη σαφή ένδειξη για το περιεχόμενο της μουσικής: η εξαφάνιση του ήχου μέσω της μεταμόρφωσης του σε σιωπή είναι ο ορισμός του χρονικά πεπερασμένου χαρακτήρα της. Η συντήρηση του ήχου είναι, σε κάθε περίπτωση, μια πράξη πρόκλησης ενάντια στην δύναμη της έλξης της σιωπής, που προσπαθεί να περιορίσει την διάρκεια του ήχου."
(HD) Ludwig van Beethoven "Pathétique" Sonata No. 8 em Dó Menor I. Grave. Daniel Barenboim 1/3
"Ας εξετάσουμε τις διαφορετικές πιθανότητες που εμφανίζονται μόλις “δίνεται ζωή” σε έναν ήχο. Αν πριν από την αρχή υπάρχει απόλυτη σιωπή, αρχίζουμε ένα μουσικό κομμάτι που είτε τη διακόπτει, είτε αναδύεται μέσα από αυτήν. Ο ήχος που διακόπτε...ι την σιωπή αντιπροσωπεύει μια αλλοίωση της υπάρχουσας κατάστασης. Στη φιλοσοφική γλώσσα, αυτό θα μπορούσε να το περιγράψει κανείς, ως τη διαφορά ανάμεσα στο “είναι” και στο “γίγνεσθαι”. Η έναρξη της Παθητικής Σονάτας, op.13, του Μπετόβεν, αποτελεί μια προφανή περίπτωση διακοπής της σιωπής. Η πολύ συγκεκριμένη συγχορδία διακόπτει τη σιωπή και η μουσική αρχίζει."
Richard Wagner - "Tristan und Isolde", Prelude
"Το Πρελούδιο του Τριστάνος και Ισόλδη είναι ένα προφανές παράδειγμα ήχου που αναδύεται μέσα από τη σιωπή. Η μουσική δεν αρχίζει με την κίνηση από το αρχικό λα στο φα, αλλά από τη σιωπή στο λα. Ή στη Σονάτα για πιάνο , οp.109, του Μπετόβεν ...έχει κάποιος την αίσθηση ότι η μουσική εχει ήδη αρχίσει -είναι λες και ανεβαίνει σε ένα τρένο που βρίσκεται ήδη σε κίνηση. Η μουσική πρέπει να υπάρχει ήδη στο μυαλό του πιανίστα, ώστε, όταν αρχίσει να παίζει, να δημουργήσει την εντύπωση ότι συναντά κάτι που ήδη υπάρχει, αν και όχι στον φυσικό κόσμο. Στην Παθητική σονάτα ο τονισμός στην πρώτη νότα δημιουργεί μια πολύ σαφή ρήξη με την σιωπή. Στο Op.109, είναι επιβεβλημένο ο πιανίστας να μην αρχίζει τονίζοντας την πρώτη νότα, επειδή ο τονισμός, εξ’ορισμού, θα διέκοπτε τη σιωπή."
Barenboim plays Beethoven Sonata No. 30 in E Major Op. 109 1st Mov.
"Ο τελευταίος ήχος δεν αποτελεί το τέλος της μουσικής. Αν η πρώτη νοτα συνδέεται με τη σιωπή που προηγείται, τότε η τελευταία πρέπει να συνδέεται με τη σιωπή που την ακολουθεί. Γι’αυτό και είναι τόσο ενοχλητικό να χειροκροτεί ένα ενθουσιώδες... κοινό προτού “σβήσει” ο τελευταίος ήχος- επειδή υπάρχει μια τελευταία στιγμή εκφραστικότητας, που συνίσταται ακριβώς στη σχέση ανάμεσα στο τέλος του ήχου και στην αρχή της σιωπής που τον ακολουθεί. Υπό αυτό το πρίσμα, η μουσική είναι ένας καθρέπτης της ζωής, καθώς και οι δύο αρχίζουν και καταλήγουν στο τίποτα. Επιπλέον, όταν κανείς παίζει μουσική μπορεί να επιτύχει μια μια μοναδική κατάσταση γαλήνης, εν μέρει χάρη στο γεγονός ότι μπορεί να ελέγχει μέσω του ήχου τη σχέση ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο, μια εξουσία που στη ζωή προφανώς δεν παραχωρείται στα ανθρώπινα όντα. Καθώς κάθε νότα που παράγεται από ένα ανθρώπινο ον έχει ανθρώπινες ιδιότητες, υπάρχει ένα αίσθημα θανάτου στο τέλος κάθε νότας., και μέσω αυτής της εμπειρίας επέρχεται μια υπέρβαση όλων των συναισθημάτων που αυτές οι νότες μπορούν να δημιουργούν στη σύντομη ζωή τους. Κατά κάποιο τρόπο, έρχεται κανείς σε άμεση επαφή με την αχρονία."
Bach.wmv
"Όταν κάποιο απόγευμα παίζω ένα από τα βιβλία του Καλώς Συγκερασμένου Κλειδοκύμβαλου, τη στιγμή που τελειώνω έχω πράγματι την αίσθηση ότι όλο αυτό κράτησε πολύ περισσότερο από τον πραγματικό χρόνο που διήρκεσε στην αληθινή ζωή, ότι βρέθηκα σ...ε ένα ταξίδι στην ιστορία, ένα ταξίδι που αρχίζει και τελειώνει μέσα στη σιωπή. Ένας τρόπος να προετοιμάσουμε το έδαφος για τη σιωπή είναι να δημιουργήσουμε μια τρομερή ένταση πριν από αυτή, έτσι ώστε η σιωπή να έρθει όταν ακριβώς έχουμε φτάσει στην κορύφωση της έντασης του ήχου. και του όγκου του. Άλλως τρόπος να πλησιάσουμε στη σιωπή είναι μέσω της βαθμιαίας μείωσης του ήχου, που επιτρέπει στη μουσική να γίνει τόσο σιγανή ώστε το επόμενο πιθανό βήμα να μπορεί να είναι μόνο η σιωπή. Η σιωπή, με άλλα λόγια, μπορεί να είναι πιο δυνατή από το μέγιστο και πιο σιγανή από το ελάχιστο. Απόλυτη σιωπή, ασφαλώς, υπάρχει και μέσα σε μια σύνθεση. Είναι ένας προσωρινός θάνατος, ακολουθούμενος από τη δυνατότητα αναβίωσης, εκκίνησης μια νέας ζωής. Κατ’αυτόν τον τρόπο, η μουσική γίνεται κάτι παραπάνω από ένας καθρέπτης της ζωής. Την εμπλουτίζει η μεταφυσική διάσταση του ήχου η οποία της δίνει την δυνατότητα να υπερβαίνει τους φυσικούς, τους ανθρώπινους περιορισμούς. Στον κόσμο του ήχου, ακόμη και ο θάνατος δεν είναι απαραίτητα φυσικός."
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου